فهم پرسشنامه ها و ویژگی های یک پرسشنامه همینطور حساسیتهایی که باید در مورد یک پرسشنامه وجود داشته باشد، کار سادهای نیست.
هنوز پرسشنامه هایی هستند که سال ها مورد استفاده قرار میگیرند و مورد تایید دانشگاههای بزرگ است و بعدا مشخص میشود که در طراحی آنها مشکلاتی وجود داشته است.
به عنوان مثال، این مسئله را در نظر بگیرید که پس از سالها رواج پرسشنامه MBTI در جهان، گزارش میشود که چیزی که در پرسشنامه MBTI تحت عنوان درونگرایی – برونگرایی اندازه گیری میشود، نمیتواند درونگرایی – برونگرایی را به صورت کاملا مستقل اندازه گیری نماید.
سادهترین تعریف پرسشنامه بیان می کند:
پرسشنامه یک ابزار تحقیقاتی با مجموعهای از پرسشها است که با هدف جمع آوری و ثبت اطلاعات مورد استفاده قرار میگیرد.
این تعریف از پرسشنامه، آن قدر گسترده و باز است که تقریباً شامل هر چیزی میشود.
منابع دیگر، شروطی نیزمطرح کردهاند:
مکتوب بودن پرسشنامه در بعضی منابع ذکر شده است.
گاها، پرسشنامه ابزاری برای جمع آوری اطلاعات از پاسخ دهندهی مطلع تعریف شده است.
در تعاریف پرسشنامه، تاکید شده که موضوع سوالات در مورد دیدگاهها و نگرش و ترجیحات مخاطب است.
برخی تعاریف، نگرش و عملکرد را به عنوان موضوعات اصلی مورد سنجش در پرسشنامه ها مطرح میکنند.
بهتر است به جای بررسی تعریف پرسشنامه، به کاربردهای مختلف پرسشنامه ها توجه کنیم:
کاربردهای پرسشنامه ها، محدوده ندارد و مجموعه گسترده ای از کاربردها را میتوان برای پرسشنامه ها متصور شد. در اینجا صرفا به برخی از این کاربردها اشاره می کنیم:
برخی پرسشنامه ها، برای سنجش علایق مخاطب، در یک زمینه مشخص مورد استفاده قرار میگیرند.
به عنوان مثال:
پرسشنامه برای اطلاع از محبوب ترین برنامه های تلویزیونی
پرسشنامه برای تشخیص اینکه تغییر بسته بندی و قیمت، تا چه حد تصمیم های خرید مشتری را تغییر میدهد
پرسشنامه برای انتخاب کتاب های مورد علاقه هر فرد،
برخی پرسشنامه های تحقیقاتی، با هدف سنجش رابطه بین دو یا چند متغیر مورد استفاده قرار میگیرند.
پرسشنامه هایی که برای سنجش واقعیات مورد استفاده قرار میگیرند.
دو شیوه متفاوت استفاده از پرسشنامه در فضای دانشگاهی
بخشی از تحقیقات دانشگاهی در سراسر جهان، مشخصا با هدف طراحی پرسشنامه انجام میشود.
مثلاً محققان پرسشنامه ای را طراحی میکنند که معتقدند میتواند برای سنجش کیفیت زندگی و کاری مورد استفاده قرار بگیرد.
برخی از تحقیقات دانشگاهی، پرسشنامه های استاندارد را مورد استفاده قرار می گیرند.
در واقع، این محققان، پس از اطمینان از صحت و اعتبار و پرسشنامه، از آن برای سنجش ویژگی در جامعه آماری استفاده میکنند.
کاربردهای پرسشنامه در تحقیقات دانشگاهی را میتوان در یکی از دو گروه فوق طبقه بندی کرد.
البته فعالیتهای ارزشمند دیگری هم در ارتباط با پرسشنامه ها وجود دارد و آن، محققانی هستند که به صورت دائمی و گسترده، قابل اعتماد بودن و اتکا به پرسشنامه ها را در شرایط مختلف میسنجند.
حالات اصلی اجرای پرسشنامه عبارتند از:
اجرای رودررو و شفاهی پرسشنامه
اجرای کاغذ و خودکاری پرسشنامه
اجرای کامپیوتری پرسشنامه
اجرای کامپیوتری انطباقی پرسشنامه، که در آن سؤالاتی منتخب بر روی کامپیوتر ارائه شدهاند و بر اساس پاسخ به آن سؤالات، رایانه سؤالات بعدی را طوری انتخاب میکند که مناسب توانایی آنان باشد.
پرسشنامهها نیز مزایا و معایبی دارند.
از جمله مزایای پرسشنامهها میتوان به ارزان بودن آن، تحلیل آسان و نداشتن محدودیت زمانی در پر کردن آن اشاره کرد.
معایب پرسشنامه نیز شامل ارائه پاسخهای نادرست از طرف آزمودنیها و سوءگیری پاسخ دهندگان است.
همکارن ما در گروه علمی پژوها با تجربه سال ها طراحی پرسشنامه برای مشاوره در خدمت شما هستند.
جهت تهیه و سفارش پرسشنامه می توانید با ما از اینجا تماس بگیرید.